آشنایی با مفهوم وقف و امور خیریه در کشور ژاپن

مقدمه:
در این مقاله ابتدا تعریفی از وقف در کشور ژاپن آورده شده است، پس از آن به طور کلی انواع سازمانهای خیریه در این کشور و روند ایجاد آنها معرفی می گردد و در نهایت فعالیت های مجاز قانونی برای سازمان های غیرانتفاعی بیان می گردد.
 

مفهوم وقف و امورخیریه در کشور ژاپن

در کشور ژاپن مفهوم خیریه با مفهوم منافع عمومی مطابقت دارد. این بدان معناست که هر کار یا عملی که منجر به نفع رسانی برای عموم مردم بشود همان کار خیریه می باشد. بخش غیرانتفاعی ژاپن توسط تصویب قانون کد شهری مصوبه سال 1898 به رسمیت شناخته شده است. ماده 34 این قانون شخص حقوقی در منافع عمومی را اینگونه تعریف می کند:

انجمن یا بنیادی با دامنه فعالی تهایی مربوط به تشریفات مذهبی، مذهب، خیریه، فعالی تهای دانشگاهی، هنر و صنایع دستی، موارد مربوط به منافع عمومی و غیر سودآور می توانند شخصیت حقوقی بسازند که می تواند از مقامات ذی صلاح مجوز دریافت کند.

دسته بندی شامل دو گروه می باشد بنیاد ثبت شده و انجمن ثبت شده. تفاوت این دو گروه در این است که انجمن بر اساس گروه اعضا و بنیاد بر اساس مقدار منابع مالی شکل گرفته اند و بنیاد معمولا عضو ندارد.
 

 اشکال حقوقی سازمان های مدنی در کشور ژاپن

جامعه ژاپن، جامع های رام و مطیع با مردمی تابع دولت میباشد. جامعه مدنی در ژاپن اخیرا ایجاد شده و به شدت ضعیف می باشد. اما در ژاپن درجاتی از فعالیت های اجتماعی، در قالب گروه های اجتماعی در قرن هفدهم تا قرن نوزدهم مانند تظاهرات های کشاورزان، جنب شهای ضدجنگ و جنبش های دوستدار طبیعت دیده شده است.

ژاپن رشد اقتصادی ب یسابق های را در دهه 1950 تا 1970 تجربه نموده است و ب هعنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان به شمار می آمده است.

همزمان با این رشد اقتصادی سریع فعالی تهای مدنی ژاپنی ها مسکوت مانده بود. از دهه 1980 و اوایل دهه 1990 گروه های مردمی ژاپنی مانند سازما نهای غیردولتی NGO( 2 ( ایجاد شدند تا بازیگر نقش فعال و همیشگی در زندگی سیاسی ژاپن باشند.

برای درک صحیح رشد جامعه مدنی باید فاکتورهای مختلفی مانند تغییرات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی را در ژاپن و دنیا مدنظر قرار داد. جامعه مدنی حوزه ای از زندگی اجتماعی است که داوطلبانه، خودساز، خودحمایتگر، مستقل از دولت و مقید به نظم و قوانین مشترک سازماندهی شده است.

جامعه مدنی از جامعه سیاسی کاملا مجزا می باشد. جوامع مدنی باعث ایجاد جم عگرایی و تنوع میشوند. گونه های مختلف سازمان های جوامع مدنی وجود دارد از جمله:

_انجمن های اقتصادی (شبکه ها و سازمان های تجاری و تولیدی)

_گروههای فرهنگی با هدف ارتقاء حقوق، ارز شها، ادیان و باورهای جمعی شامل سازمان های مذهبی، دینی و همگانی

_گروه های آموزشی و اطلاعاتی با هدف ارتقاء انتشار اطلاعات و دانش

_گروه های ذینفع با هدف افزایش منافع مشترک اعضا مانند اتحادیه های جانبازان، کارگران، بازنشستگان یا افراد حرفه ای

_سازما نهای توسعه با هدف تجمیع منابع شخصی برای ارتقاء زیربنا و کیفیت زندگی اجتماعی

_جنب شهای موضوع محور مانند گرو ههای حفاظت از محیط زیست، سازمان های حقوق زنان

_گروه های مدنی

_سازمانها و نهادهایی در راستای ارتقاء فعالی تهای مستقل، فرهنگی و ذهنی شامل رسانه های جمعی مستقل، خدمات چاپ و نشر، دانشگاهها و تینک تنکزها و انجمنها و شبکه های هنری مانند گروه های تولید فیلم و تاتر.
 

 تفاوت سازمان غیردولتی و سازمان غیرانتفاعی

روشن نمودن تعریف سازما نهای غیردولتی در متون ژاپنی و تشخیص بین گروه های مختلف سازمان های جامعه مدنی ژاپنی مهم می باشد. مفهوم سازمان های غیردولتی گنگ م یباشد اما در بعضی کشورها یا بعضی متون به هر گروه غیرانتفاعی که به طور مستقیم به دولت وابستگی ندارد، گفته م یشود.

در ژاپن کلمه سازمان مرد منهاد تعریف بسیار محدودتری دارد. سازما نهای مردم نهاد ژاپنی سازما نهایی غیرانتفاعی هستند که در برنامه های کمکی خارج از کشور مانند امدادرسانی در مواقع اضطراری و مشارکت در توسعه شرکت م یکنند.

این سازما نها داوطلبانه، غیرانتفاعی، غیرسیاسی و خودگردان هستند و سازما نهای باسابقه در فعالی تهای بی نالمللی شرکت می کنند. در تعریف استانداردهای علوم سیاسی به این گرو هها سازما نهای مردم نهاد بین المللی گفته می شود، اما این کلمه در ژاپن زیاد کاربرد ندارد.

سازمان های غیردولتی یا مردم نهاد ژاپن NGO در تلاش برای افزایش هزینه صرف شده در ژاپن برای همکاری در توسعه سایر دول تها ODA هستند که متعلق به بعضی از این گرو هها مانند گروه های آموزشی و اطلاعاتی، گرو ههای توسعه، جنبش های موضوع محور میباشد. بدیهی است که همه موضوعات گفته شده در رابطه با فعالیت های مدنی مربوط به فعالیت سازمان های مردم نهاد نمی باشد.

اصطلاح سازمان غیرانتفاعی NPO فقط به سازما نهای غیرانتفاعی گفته میشود که فعالیت های داخلی را در ژاپن انجام می دهند. اما سازمان های غیردولتی یا  NGO  ها در زمینه ODA فعال هستند. البته بعضی از سازمان ها در زمینه فعالیت های داخلی و بی نالمللی هم زمان شرکت می کنند.

از لحاظ قانونی سازمان های مردم نهاد ژاپنی شامل دو گروه می باشند که عبارتند از:

1. انجمن های ثبت شده

2. انجمن های ثبت نشده که به گروه های مدنی مشهورند.

اکثریت سازمان های مردم نهاد ژاپنی انجم نهای ثبت نشد های هستند که وضعیت قانونی مشخصی ندارند و توسط دولت به ثبت نرسیده اند. به دلیل فقدان حمایت قانونی و معافیت مالیاتی این سازمان ها از نظارت و مداخلات دولتی ب هدلیل وضعیت ثبت نشده خود، آزاد هستند.

در مقابل انجم نهای ثبت شده از دهه 1980 توسط آژان سهای دولتی و تحت کد شهری، به شدت تحت نظارت دولت م یباشند. بعضی از انجمن های ثبت شده که در ابتدا توسط دولت ثبت شده اند و توسط کارمندان بازنشسته دولت اداره می شوند.

اکثریت انجمن های ثبت شده به تعریف واقعی سازمان مردم نهاد از لحاظ عملکرد در موارد مربوط به داوطلب محور بودن و خودگردان بودن نزدیک نبودند. تقریبا 20 درصد سازما نهای ثبت شده ژاپنی ب هوسیله آژان سهای دولتی برای انجام فعالیت های آغازین دولت تاسیس شده بودند.

اکثر سازمان های ثبت شده نه تنها کم کهای مالی دولتی را دریافت می کردند بلکه کم کهای مالی شرکت های بزرگ را که باید برای انجام فعالی تهای مربوط به دولت صرف م یشد، را نیز پذیرا بودند. از نمون ههای انجم نهای ثبت شده تحت تاثیر دولت م یتوان سازمان آموزش فنی و حرفه ای و کشاورزی را نام برد.

گونه های مختلفی از انجم نهای ثبت شده وجود دارد که بعضی از آ نها وابستگی بیشتری به دولت دارند. دو گونه خاص انجم نهای ثبت شده که توسط سیستم اجرایی ODA  و جامعه سازما نهای مردم نهاد ژاپن به رسمیت شناخته شد ه اند شامل:

1. شرکت منافع عمومی
2. شرکت غیرانتفاعی خاص

شرکت های منافع عمومی سازمان های مردم نهاد خصوصی-دولتی هستند که تحت قانون 34 کد شهری مصوبه سال 1896 تاسیس شده اند.

به عبارت دیگر آنها تحت نظارت آژان سهای دولتی موجود در مناطق ویژه بودند. تعدادی از آ نها خودگردان بوده و در کمک های بین المللی در سطح مردمی شرکت می کردند و در زمره بدنه هماهنگ با دولت سازمان های مردم نهاد ب هشمار می آمدند.

مانند انجم نهای غیرثبت شده، شرکت های منافع عمومی واجد شرایط برای گرفتن کمک هزینه دولتی و شرکت در قراردادهای اجرایی  ODA  می باشند. در بسیاری موارد مانند شرایط مالی و ارتباط با دولت، انجمن های ثبت شده برتری دارند.
 

 انواع موسسات خیریه

هما نگونه که در شکل ملاحظه می شود سازمان هایی که در دسته بندی منافع عمومی قرار گرفته اند با کادری قرمز مشخص شده اند که همان سازمان های خیریه در این کشور می باشند.
این سازمان ها به دو دسته سودآور و بدون سود تقسی مبندی شد هاند. لازم به ذکر است که برای سود این موسسات نیز دولت ژاپن تمهیداتی در نظر گرفته است که در ادامه گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
 

 شرکت منافع عمومی در ژاپن

شرکت های منافع عمومی شامل دو زیر گروه م یباشند:

1.1 انجمن های ثبت شده
2.2 بنیادهای ثبت شده

وضعیت ثبت شده منافع عمومی بسیار پیچیده است و سازمان های مردم نهاد از رسیدن به وضعیت ثبتی خودداری می کنند. برای درخواست دادن برای این وضعیت سازما نهای مردم نهاد باید 300 میلیون ین وقفی و بودجه سالانه حداقل 30 میلیون ین داشته باشند.

علاوه بر آن شرکت های منافع عمومی باید مجوز خود را از آژانس های دولتی مجاز دولت مرکزی یا دولت محلی دریافت کنند که این فرایند پیچیده چندین سال به طول می انجامد.

به دلیل طبیعت فعالیت های سازما نهای مردم نهاد که کمک و توسعه فرامرزی نیز م یباشد اکثر سازما نهای مردم نهاد باید در مرکز سازمان های مردم نهاد ژاپنی 3 برای مشارکت بین المللی 4 وزارت خارجه 5 ثبت شوند.

در دسامبر سال 2008 سه قانون تصویب شد که طی آن، قانون 34 کدشهری منسوخ اعلام شد. قانون جدید شامل قانون انجم نها و بنیادها، قانون تشخیص سازما نها به عنوان شرکت های منافع عمومی و قوانین تحکیم کننده قوانین مربوطه می باشد.

تحت قانون انجم نها و بنیادها، شهروندان م یتوانند بنیاد یا انجمنی را تشکیل بدهند به شرط آن که فعالی تهایشان در راستای منافع عمومی باشد. قانون تشخیص وضعیت شرکت منافع عمومی طیف وسیعی از ملزومات را برای تبدیل شدن سازمان ها به انجمن ها و بنیادهای منافع عمومی تعیین می کند.

کمیته سازمان های منافع عمومی یا همان کمیسیون منافع عمومی از کارشناسان رشته های مختلف تشکیل شده است، درخواست های سازمان های مختلف را بررسی می کنند و وضعیت رد درخواست یا اعطای مجوز منافع عمومی به هر سازمان را اعلام می کنند.

این کمیسیون به بررسی الزامات قانونی مجوز شرک تهای منافع عمومی م یپردازد. این الزامات شامل موارد زیر م یباشد:

1. نوع فعالی تهای سازمان با هدف منافع عمومی باید در چارچوب فعالیت های تعریف شده در قانون باشد.
2. اجرائیات سازمان باید اهداف منافع عمومی را دنبال کند.

3. سازمان باید قادر به پاسخگویی و مدیریت پروژه هایش باشد.
4. درامد حاصل از فعالیت هایی با هدف منافع عمومی نباید بیشتر از هزینه انجام آن فعالیت ها باشد.چ

5. هزینه مصرفی در انجام فعالی تهای منافع عمومی باید بیشتر از نصف هزینه های کلی سازمان باشد
6. تراز مالی سازمان نباید از مقدار معینی تجاوز کند

7. کمتر از یک سوم اعضا یا حسابرسان باید از یک خانواده یا از یک شرکت باشند
8. حق الوکاله هیات مدیره نباید بصورت غیرمعقولی زیاد باشد
9. سازمان نباید دارای منابع مالی باشد که از ماهیت اصلی خود که همان منافع عمومی است دور بماند

کمیسیون تحت نظر دولت مرکزی اجرائیات سازمان هایی که مجوز کشوری دارند، را رصد م یکند. هم چنین کمیسیونی در استا نها نیز توسط دولت محلی تاسیس م یشود تا به روند فعالیت های سازمان هایی که مجوز استانی دارند، نظارت کند. این شرک تها ممنوعیت در فعالیت های مذهبی و سیاسی دارند.

 شرکت غیرانتفاعی عام این شرک تها در ابتدا باید به صورت شرکت غیرانتفاعی عام در دفاتر ثبت نام محلی ثبت نام شوند. تبدیل شدن به شرکت غیرانتفاعی عام اولین گام در مسیر تبدیل شدن به شرکت منافع عمومی می باشد. برای رسیدن به وضعیت شرکت غیرانتفاعی عام فقط ثبت نام کافی می باشد

. سپس درخواست شرکت منافع عمومی را به دولت محلی ارائه مینمایند. دولت محلی درخواست را پس از تایید خودش به کمیسون منافع عمومی م یفرستد. در صورت موافقت کمیسیون منافع عمومی این شرکت تبدیل به شرکت منافع عمومی خواهد شد.

در میان سازمان های جامعه مدنی ژاپن تبدیل شدن به شرکت غیرانتفاعی عام فرایند ساد هتری را دارا میباشد. در شرک تهای غیرانتفاعی عام هیچ محدودیتی در رابطه با اهداف و فعالیت های اتحادیه ها به جز محدودیت توزیع سرمایه مازاد سالانه وجود ندارد. این شرکت ها فاقد نظارت ویژه و خاص بر روند فعالیتهایشان هستند.
 

شرکت های منافع عمومی ویژه

گونه های دیگر انجمن های ثبت شده مانند شرکت های رفاه اجتماعی، شرکت های مدارس خصوصی، شرک تهای مذهبی و شرکت های پزشکی، سازمان های غیردولتی ب هشمار نم یآیند. شرک تهای رفاه اجتماعی و مدارس خصوصی تحت نظارت دولت بوده و سازما نهایی داخلی به شمار می آیند و به ندرت در پروژه های ODA شرکت می کنند.

اما شرکت های مذهبی سازمان مردم نهاد نیستند و هدف اصلی آن ترویج دین می باشد. این شرک تها پس از جنگ جهانی دوم در رابطه با کد شهری 34 به عنوان شرک تهای منافع عمومی ویژه ایجاد شد ه اند. لازم به ذکر است که این نمونه شرکتها در ژاپن در حال منسوخ شدن هستند.
 

•شرکت های رفاه اجتماعی

این شرکت ها تحت قانون کسب و کار رفاه اجتماعی، ماده 22 مصوبه سال 1951 ایجاد شد هاند. هدف از تاسیس آن ها ایجاد شرک تهایی تحت نظارت قانون با اهداف کسب و کار رفاه اجتماعی م یباشد. در صورت تصویب از طرف مقامات ذ یصلاح و دارا بودن استانداردهای لازم، مجوز این شرکت ها صادر میشود.

مرکز صدور مجوز برای فعالیت در یک شهر فرمانداران استانی و برای فعالیت در کل کشور ژاپن وزارت درمان، کار و رفاه اجتماعی م یباشد. خیرین این شرک تها از کسر مالیات برخوردار خواهند بود.

شرکت های مدارس خصوصی

این شرکتها تحت قانون مدارس خصوصی ماده 3، مصوبه سال 1949 ایجاد شد هاند. هدف از تاسیس آن ها ایجاد شرک تهایی تحت نظارت قانون با اهداف تاسیس مدارس خصوصی می باشد. در صورت تصویب از طرف مقامات ذی صلاح و دارا بودن استانداردهای لازم، مجوز این شرک تها صادر می شود.

در حقیقت مدارسی هستند که توسط موسسات آموزشی ثبت شده (جزو بنیادها یا انجم نهای ثبت شده عام) تاسیس می شوند.

مرکز صدور مجوز برای تاسیس مدارس ابتدایی و راهنمایی و هنرستان فنی حرفه ای، شورای مدارس خصوصی واقع در استانداری م یباشد. اما مرکز صدور مجوز برای تاسیس دانشگاه ها، وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و تکنولوژی می باشد.

کسب و کار سودآور مجاز برای این شرک تها توسط شورای مدارس خصوصی و وزیر آموزش، فرهنگ، ورزش، هنر و تکنولوژی و فرمانداران استانی تعیین م یشود. کسب و کار سودآور در صورتی برای آ نها مجاز است که مانع فعالیت های آموزشی نگردد.

حسابداری کسب و کار آنها باید جدا از حسابداری مدیریت آنها اعمال گردد و سود حاصل از کسب و کارشان ب هعنوان مقادیر ویژه ب هحساب می آید.

مدیر موسسه آموزش ثبت شده در زمان تاسیس باید توسط قوانین وقف تعیین شود. برای تاسیس این شرک تها به کمک های نقدی و تجهیزات اولیه نیاز است. خیرین این شرک تها از کسر مالیات برخوردارند.
 

•شرکت های مذهبی

این شرکت ها تحت قانون شرکت های مذهبی ماده 4، مصوبه سال 1951 ایجاد شد هاند. هدف از تاسیس آن ها ایجاد شرکت هایی تحت نظارت قانون با اهداف تبلیغ دین مسیحیت، انجام مناسک مذهبی، آموزش و پرورش مومنان می باشد.

در صورت تصویب از طرف مقامات ذی صلاح و دارا بودن استانداردهای لازم، مجوز این شرک تها صادر می شود. مرکز صدور مجوز آن ها وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و تکنولوژی می باشد. مجوز این شرکت ها هم تحت عنوان گواهینامه صادر می شود.
 

•شرکت های پزشکی

این شرکت ها تحت قانون شرکت های پزشکی ماده 39 ، مصوبه سال 1950 ایجاد شده اند. هدف از تاسیس آ نها ایجاد انجم نها و بنیادهایی با اهداف تاسیس بیمارستان یا کلینیک ها به عنوان مکانهایی که پزشکان و دندانپزشکان به طور منظم خدمت می کنند .

یا ایجاد تسهیلات درمانی و رفاهی برای سالمندان میباشد. در صورت تصویب از طرف مقامات ذی صلاح و دارا بودن استانداردهای لازم، مجوز این شرک تها صادر می شود.

مرکز صدور مجوز آ نها برای فعالیت کشوری وزارت درمان، کار و رفاه اجتماعی و برای فعالیت استانی فرمانداران استانی می باشند.
 

•شرکت های امداد و توانبخشی

این شرکت ها تحت قانون شرکت های امداد و توانبخشی ایجاد شد هاند. هدف از تاسیس آن ها ایجاد شرک تهایی با اهداف توانبخشی مجرمان می باشد. در صورت تصویب از طرف مقامات ذیصلاح و دارا بودن استانداردهای لازم، مجوز این شرک تها صادر می شود. مرکز صدور مجوز این شرکت ها وزارت دادگستری می باشد.
 

 نیات خیرخواهانه شرکت های منافع عمومی

شرک تهای منافع عمومی می توانند در 22 زمینه فعالیت کنند که همه این موارد جزو منافع عمومی به حساب می آید. این نیات خیرخواهانه در ذیل لیست شده است:

1. ترویج فناوری های دانشگاهی و علمی
2.  ترویج فرهنگ و هنر
3.  حمایت از نیازمندان و معلولان یا قربانیان تصادف، جرم و بلایای طبیعی
4.  ترویج رفاه شهروندان سالمند
5. حمایت از نیازمندان به کار
6. افزایش سلامت عمومی
7. پرورش صحیح کودکان و نوجوانان
8. افزایش سطح رفاه کارگران
9. مشارکت در راستای پیشرفت صحیح جسمی و فکری شهروندان یا پرورش طبیعت انسانی از طریق آموزش و ورزش و...
10. پیش گیری از جرم یا تامین امنیت
11. پیش گیری از تصادف و بلایا
12. پیش گیری و حذف تبعیضات و تعصبات بی دلیل جنسی، نژادی و..
13. احترام و حمایت از آزادی ایدئولوژی، آزادی بیان، آزادی مذهب
14. ترویج برابری جنسیتی در جامعه و خلق جامعه بهتر
15.  ترویج درک متقابل و مشارکت اقتصادی بین المللی با سرزمی نهای خارجی در حال توسعه
16. حمای تهای پیشگیرانه از محیط زیست جهانی و نگهداری از محیط زیست طبیعی
17. استفاده، نگهداری و حفاظت از زمین های ملی
18. مشارکت در اجرای صحیح سیاست های ملی
19. توسعه صحیح جوامع محلی
.20 ایجاد امنیت و ترویج انصاف و فرص تهای برابر در فعالی تهای اقتصادی و پایدارسازی و افزایش سطح زندگی شهروندان ب هوسیله فعالیت های اقتصادی
21. ایجاد امنیت پایدار کالا و انرژی مورد نیاز و ضروری زندگی شهروندان
22. پشتیبانی و ترویج منافع مصرف کنندگان عمومی

همان گونه که شکل هم نشان می دهد بیشترین تمرکز شرک تهای منافع عمومی بر توسعه اجتماعی، فعالیت های دانشگاهی، فعالیت های پرورشی کودکان و نوجوانان، فعالیت های هنری و فرهنگی، فعالیت های رفاهی برای سالمندان می باشد.  

شرکت غیرانتفاعی خاص تایید شده

گونه دیگر انجمن های ثبت شده، شرکت غیرانتفاعی خاص می باشد که قبلا انجمنی ثبت نشده بوده و وضعیت خود را در زمان اجرای قانون  NPO  در سال 1998 تغییر داده است. قانون 1998 ، به عنوان قانونی برای ترویج فعالیت های غیرانتفاعی خاص شناخته می شود،

که باعث می شود انجمن های ثبت نشده به وضعیت انجمن غیرانتفاعی خاص تغییر وضعیت بدهند و این تغییر وضعیت همراه با به دست آوردن اعتماد اجتماعی و دسترسی به کم کهای مالی خصوصی و عمومی میباشد.

انجمن فعالی تهای غیرانتفاعی خاص، سازمانی خصوصی و مستقل از دولت میباشد. انجم نهای ثبت شده تحت این قانون معافیت یا کسر مالیاتی از طرف دولت مرکزی ندارند. این کمبود توسط دولت محلی به صورت امتیازات مالیاتی به سازما نهای مردم نهاد تازه ثبت شده تعلق می گیرد.

شرکت غیرانتفاعی خاص تایید شده با هدف منافع عمومی در یک شهر ژاپن تاسیس می شوند و کاملا غیر سوداور هستند. فقط اجازه فعالیت در یک استان را دارند. در ابتدا به صورت شرکت غیرانتفاعی خاص در دفاتر ثبت نام محلی استان محل فعالیت خود ثبت نام می کنند.

مجوز آن ها پس از تایید دولت محلی صادر م یشود. فرمانداران استانی بر روند فعالیت آ نها نظارت خواهند کرد. مجاز به 20 مورد فعالیت خیرخواهانه می باشند و حق فعالی تهای مذهبی و سیاسی را ندارند.

تا حدی مجاز به انجام فعالی تهای درامدزا هستند اما مالیات بر درامد دارند. خیرین آنها از کسر مالیات برخوردارند و مشمول قوانین مالیاتی استانی می شوند.

شرکت های غیرانتفاعی خاص پس از ثبت نام در دفاتر محلی ثبت نام باید توسط دولت محلی تایید شوند و پس از تایید به شرکت غیرانتفاعی خاص تبدیل می شوند.

برای تبدیل شدن به شرکت غیرانتفاعی خاص تایید شده باید پس از تبدیل شدن به شرکت غیرانتفاعی خاص درخواست خود را به دولت محلی ارائه دهند.

شرکت های غیرانتفاعی خاص تایید شده باید به صورت سالانه به دولت محلی گزارش فعالیت ارائه بدهند تا روند نظارت بر فعالیت های آ نها به راحتی صورت پذیرد. این گزارش برای این شرکت ها شامل موارد زیر خواهد بود:

1. لیست دارای یهای موجود
2. ترازنامه
3. لیست دریافت کنندگان پاداش
4. میزان درآمد و هزینه
5. گزارش فعالیت
6. لیست اسامی و آدرس ده تن از اعضا
7. لیست صاحب منصبان
 

 شرکت های غیرانتفاعی خاص

این شرک تها برای ثبت نام به آژان سهای محلی مراجعه م یکنند و مدارک لازم را ارائه می دهند. پس از تایید توسط دولت محلی شروع به کار م یکنند. فعالیت آ نها فقط به صورت انجمن خواهد بود.

ماهیت این شرکت ها بدون سود بوده و فعالیت های آن شامل ترویج سلامت، آموزش، توسعه اجتماعی، هنر، فرهنگ، ورزش، امدادرسانی در بلایا، مشارکت های بین المللی و مدیریت سازما نهایی که در این فعالیت ها شرکت م یکنند و.. می باشد. صدور مجوز به صورت پروانه فعالیت خواهد بود.

به دلیل راحتی و آسانی در فرایند ثبت، گرو ههای شهروندی باسابقه و انجم نهای کوچکتر به سمت این وضعیت گرایش دارند. دوره اعام وضعیت آن ها نامحدود خواهد بود و در زمینه فعالی تهای سیاسی ممنوعیت دارند.

فعالیت های درامدزا برای آن ها تا حدی مجاز می باشد. سرمایه باقی مانده آن ها باید برای فعالیت های خیرخواهانه مصرف شود. هم چنین خیرین آن ها از کسر مالیات برخوردار نیستند.
 

نیات خیرخواهانه شرکت های غیرانتفاعی خاص تایید شده

شرکتهای منافع عمومی می توانند در 22 زمینه فعالیت کنند که همه این موارد جزو منافع عمومی به حساب می آید. این نیات خیرخواهانه در ذیل لیست شده است:
1.ترویج سلامت، درمان و پزشکی و رفاه
2. ترویج آموزش اجتماعی
3. ترویج توسعه اجتماعی
4. پیشرفت گردشگری
5. پیشرفت مناطق روستایی و کوهستانی
6. ترویج علم و فرهنگ و هنر و ورزش
7. حفاظت از محیط زیست
8. امدادرسانی در بلایا
9. پیشرفت امنیت جامعه
10. ترویج حقوق بشر و صلح
 11. مشارکت بین المللی
12. پیشرفت اجتماعی همراه با برابری جنسیتی
13. پرورش صحیح جوانان
14. توسعه فناوری اطلاعات
15. پیشرفت علوم و تکنولوژی
16. پیشرفت فعالیت های اقتصادی
17. توسعه تخصص های فنی و حرفه ای و ایجاد فرصت های شغلی بیشتر
18. حمایت از مصرف کنند هها
19. فعالیت های تعریف شده در قوانین مربوط به استان ها و شهرستا نهای مقرر
20. مدیریت سازما نهای شرکت کننده در فعالی تهای بالا و برقراری ارتباط، مشاوره و راهنمایی در ارتباط با فعالیت های بالا

این شرکت ها دارای 20 نوع زمینه فعالیت هستند. هر شرکت می تواند بیش از 2 زمینه فعالیتی را انتخاب کند. بر طبق شکل تمرکز اکثر شرک تهای غیرانتفاعی خاص تایید شده بر فعالیت های رفاهی، آموزشی، حمایتی، توسعه اجتماعی و پرورش جوانان می باشد.
 

فرایند صدور مجوز شرکت های منافع عمومی و شرکت های غیرانتفاعی خاص

شرک تهای غیرانتفاعی خاص تایید شده و شرکت های منافع عمومی در فرایند ثبت ابتدایی شبیه به هم هستند اما با این تفاوت که شرکت غیرانتفاعی خاص پس از ثبت نام باید توسط دولت محلی تایید شود ولی شرکت غیرانتفاعی عام نیازی به گرفتن تایید دولت محلی ندارد و پس از درخواست وضعیت شرکت منافع عمومی مدارک و فرم درخواست آن برای کمیسیون منافع عمومی فرستاده م یشود. شرکت غیرانتفاعی خاص برای گرفتن تایید باید مدارک خود را به دولت محلی تحویل دهد. در شکل زیر روند ثبت نام شرکتهای منافع عمومی و شرک تهای غیرانتفاعی خاص و تفاوت مابین این دو وضعیت نشان داده شده است.
شرکت ها پس از تبدیل شدن به شرکت منافع عمومی و شرکت غیرانتفاعی خاص تایید شده نظارت دولتی بیشتری را حس خواهند کرد و خیرین آن ها از درصد معافیت مالیاتی بیشتری بهره مند خواهند شد. این تفاوت ها در شکل زیر به تصویر کشیده شده است.
 
قوانین و مقررات در بخ شهای مختلف برای نهادهای منافع عمومی و نهادهای غیرانتفاعی خاص تایید شده متفاوت م یباشد؛ در جدول زیر قوانین مصوب، شامل قوانین حکومتی مورد رجوع، ناظر، وضعیت حقوقی این نهادها و...، در مورد هر کدام از نهاد های نامبرده ارائه شده است.

 تراست خیریه عام

در سال 1923 توکیو زلزله بزرگ کانتو را تجربه کرد در آن صدها هزار نفر کشته شدند و 60 درصد ساختمان های شهر ویران شدند. این حادثه فرایند ایجاد تراست خیریه عام را تسریع داد که سازمانی حدواسط شبیه به انجمن های ثبت شده در مورد عضویت و شبیه به بنیادهای ثبت شده در مورد مقادیر پول ابتدایی )میراث یا وقف( می باشد. این سازمان ها با قانون وقف مصوبه سال 1923 تنظیم شده است.

و در سال 1977 با اضافه شدن ماده 66 به موسسات وقف خیریه عام اجازه داده شد تا تنوع ب ینظیری از اهداف منافع عمومی را داشته باشند و همانند شرکت منافع عمومی با ماده 34 کد شهری تنظیم شد هاند.

هدف از تراست ها عبادت، مذهب، خیریه، آموزش، هنر و صنایع دستی، و دیگر اهداف منافع عمومی م یباشد. مرکز صدور مجوز آن ها آژانس های دولتی مجاز م یباشد و مجوز آ نها به صورت گواهینامه صادر م یشود

. اکنون بیش از 500 سازمان تراست خیریه عام در ژاپن موجود است که متولی اکثریت آن ها بانک های تراست م یباشند، یعنی بانک های تراست تامین کننده مالی این سازمان ها می باشند.

یکی از فعالی تهای سیستم خیریه تراست انجام کمک های مالی بشردوستانه و بورس تحصیلی تحت عنوان تراست م یباشد. در بدنه هر تراست یک هیات مشاوران وجود دارد که به صورت داوطلبانه فعالیت می کنند.

اصلاحات بزرگ در چارچوب حقوقی شرکت منافع عمومی) Public Interest Corporations ( در دسامبر 2008 برای اولین بار در طی 110 سال اخیر در ژاپن اتفاق افتاد. سه فعالیت جدید برای شرکت منافع عمومی در سال 2006 به تصویب رسید تا جایگزین سیستم قدیمی شود که بر پایه کد شهری در سال 1986 به تصویب رسیده بود.

سیستم قدیمی برای وزارت خان ههای دولتی در اعطای مجوز تاسیس شرکت منافع عمومی و تنظیم مقررات آن ها، حقوق زیادی قائل بود؛ سیستم جدید، مجهز به شاخص و نیازمندی های شفاف سازی شده در قانون برای اجازه صدور و مقررات مربوطه بود.

هدف سیستم جدید، ساختن جامع های است که در آن فعالیت های عام المنفعه غیردولتی درجامعه از طریق صدور مجوز شرک تهای منافع عمومی و اطمینان ازعملکرد صحیح آ نها به واسطه مقررات درست و معقول و مطابق با قوانین جدید، فراگیر شده است. همراه با روند افزایش مالیات، چارچوب های نهادی برای فعالی تهای عام المنفعه در ژاپن به طور کامل مدرن و به روز شد.

سه تغییر بزرگ در سیستم جدید نسبت به سیستم قدیمی:
1. در سطح ملی، قبا وزارت خان ههای مربوطه آژانس های اجرایی بودند که منبع اختاف در تصمی مگیری های مربوط به صدور مجوز و مقررات شرک تهای منافع عمومی بودند. در مقابل امروزه نخست وزیر، دفتر کابینه تنها آژانس اجرایی تحت سیستم جدید هستند و در خدمت به مسایل سازمانی عمل می کنند.

2. در سطح محلی، 47 فرماندار استانی اجرائیات را ب هعهده دارند. در گذشته فرمانداران استانی دارای قدرت اجرایی بودند که از وزار تخانه های مربوطه به آ نها احراز شده بود اما امروزه آژانس های اجرایی مستقلی هستند که تحت لوای قانون جدید  کار می کنند.

3. علاوه بر این تصمی مگیری در سیستم جدید شورایی است و به تصمیمات مهم آژان سهای اجرایی محرز شده احترام گذاشته م یشود در صورتی که در گذشته بیشتر بر عهده دستگاه های اجرایی نخست وزیر و فرمانداران استانی و مقامات عالی رتبه بود.

در ژاپن برای ای نکه یک سازمان بعنوان شرکت منافع عمومی به رسمیت شناخته شود باید در راستای اهداف منافع عمومی فعالیت کند. نسبت تجارت در اهداف منافع عمومی 50 به 100 یا بیشتر بوده و باید قادر به نشان دادن ارائه سود به بخش وسیعی از جامعه به قدر مکفی باشد.

شرایط بیشتری برای احراز صلاحیت سازمان در این کمیسیون در قوانین جدید آمده است."قوانین تشخیص وضعیت منافع عمومی" در پایین توضیح داده شده است.

اگر هر سازمانی این دستورالعمل را شامل شود یک موسسه خیریه خواهد بود، حتی اگر ب هعنوان سازمان منافع عمومی شناخته شود بعد از آن باید به طور مداوم به الزامات قانونی کمیسیون منافع عمومی پاسخگو باشد.

قوانین جدید شامل "قانون موسسات غیرانتفاعی عام"، "قانون تشخیص وضعیت منافع عمومی"، "قانون انتقال نسبی، اصلاح و لغو "در می 2006 به تصویب رسیدند و به عنوان مکمل آن ها مقررات و احکام دفتر کابینه برای تاسیس کمیسیون منافع عمومی در سپتامبر 2007 ایجاد شد. )همه این قوانین از دسامبر 2008 قابل اجرا می باشد( خلاصه سه قانون تصویب شده جدید به شرح زیر می باشد:
 

•قانون اتحادیه انجمن ها یا بنیادهای عمومی

این قانون برای شرک تهای غیرانتفاعی عمومی است. مردم م یتوانند ب هراحتی با ثبت نام در دفتر ثبت نام انجمن یا بنیاد غیرانتفاعی عام را بدون تصویب یا اجازه دولت محلی یا مرکزی راه اندازی کنند. محدودیتی در زمینه اهداف و فعالیت های شرکت وجود ندارد به جز محدودیت غیرتوزیعی درامد مازاد سالانه

قانون تشخیص وضعیت خیریه

این قانون نیازها و روش های مورد نیاز ائتلاف بنیادها یا انجم نهای عام که برای رسیدن به وضعیت خیری های تقاضا دادند را بیان میکند.

برای این هدف کمیسیون شرک تهای منافع عمومی جدید، که همان ورژن ژاپنی شده کمیته تشخیص وضعیت خیریه یا همان کمیسیون خیریه انگلستان و ویلز می باشد، فرایند اجرایی خود را با انتصاب رسمی 7 اعضای کمیسون از اوریل 2008 شروع نموده است.
 

•قانون انتقال نسبی، اصلاح و لغو

این قانون رو شهای تغییر وضعیت حقوقی شرک تهای منافع عمومی به نمونه های توضیح داده شده در بالا را نشان م یدهد. در این موقعیت ماده کد شهری که ب هعنوان شرکت منافع عمومی تعریف می شد، در حال منسوخ شدن است .

و هم زمان قانون شرک تهای غیرانتفاعی خاص )در گذشته ب هعنوان قانون سازمان غیرانتفاعی معرفی شده( برای مدتی باقی می ماند. به عبارت دیگر شهروندان می توانند دو گونه سازمان غیرانتفاعی را انتخاب کنند زمانی که آ نها می خواهند شرکتی با اهداف خیریه تاسیس کنند.


منبع:
کتاب آشنایی با نظام مدیریت وقف و امور خیریه در کشور ژاپن
* این مقاله در تاریخ 1402/7/4 بروز رسانی شده است.